In deze lezing wordt het culturele leven van de tweede helft van de 19de eeuw in ons land behandeld. De industrialisatie zorgt voor fabriekgebouwen, spoorwegstations en watertorens. Daarnaast worden er veel, voornamelijk katholieke kerken gebouwd Voor de bouwstijlen kijkt men aanvankelijk vooral naar het verleden, zoals bij het nieuwe Rijksmuseum. Voor elke vaderlandse held verrijst wel een standbeeld. Multatuli publiceert de Max Havelaar en de Tachtigers schrijven nieuwe poëzie. De fotografie wordt uitgevonden. De Friese schilder Alma-Tadema laat de Romeinse oudheid herleven en wordt wereldberoemd. Schilders verlaten hun atelier en gaan buiten schilderen. Het Franse impressionisme vindt hier zijn vertaling in de Haagse School, terwijl Vincent van Gogh juist een exponent wordt van het expressionisme. Met zijn nieuwe Beursgebouw zet Berlage de toon voor een nieuwe architectuur.